Winter

Ondertussen is het alweer volop winter.

Het vorige bericht dateert van augustus; wat mis ik nu die heerlijke zomerzon en die tomaten: versgeplukt en nog warm door de zon, dat zijn de lekkerste! 

Even snel overlopen wat er ondertussen gebeurd is (voor diegenen die De Zoete Wei niet volgen op de Facebookpagina): de oogst is binnen gehaald: overdreven veel tomaten waar we nu nog steeds lekkere soep, passata, chutney en zelfgemaakte ketchup van hebben, heel veel courgettes, aubergines, boontjes... We hebben ook een paar potjes kweepeergelei in de berging. De kweepeer- en de mispellikeur staan in onze berging te 'rijpen'. De bedjes van de groenten zijn gemulched met o.a. bladeren van de buurtbomen en we hebben spaarzaam geoogst van de palmkool, winterpostelein en veldsla die hopelijk nog de rest van de winter mee zullen gaan.

In december trok ik naar het verre Houthalen om... (je raadt het nooit) hout te halen! 

Het bos...

Stammen, klaar voor enting

Het enthout voor de shiitakepluggen kon niet verser zijn!

Ik ruilde ook enkele eikenstammetjes voor populier met een andere 'voedselboswachter'; deze populieren stammen werden geënt met oesterzwam en populierenleemhoed (de lekkerste der zwammen volgens mij).

Pluggen, zorgvuldig verpakt...

Nu is het afwachten geblazen: als alles goed gaat, eten we veel paddenstoelen in de zomer en herfst van 2018!

's Winters, als de natuur tot rust komt, doe ik dat ook. Eerst maak ik een tuinplan op voor de moestuin het volgende jaar en bestel ik de nodige zaden (die ik in de toekomst zelf wil telen).

Dan zet ik me de rest van de winter in de zetel met een boek. Ook dit jaar heb ik teveel boeken die schreeuwen om uitgelezen te worden. De voorlopige uitschieter is toch wel 'Miraculous Abundance' door Perrine en Charles Hervé-Gruyer van 'Le ferme du bec Hellouin'. Fantastisch boek van deze twee prachtige, vernieuwende 'boeren'. Een absolute aanrader als wintervoer. Ook 'Who really feeds the world' van Vandana Shiva heb ik achter de kiezen, ook een meesterwerk door een van de grootste systeemdenkers van deze tijd.

Ligt nog te wachten: 'De halve wereld', 'Zelf zaden telen', 'Changing the food game', 'The market gardener'... Er komt geen einde aan! 

Gelukkig is er in de winter ook tijd om eens een uitstapje naar de zee te maken en om met z'n allen over de prachtige toekomst te dromen...

Schelpjes zoeken aan zee

Kippenvel

Deze ochtend, op weg naar oma en opa vroeg mijn zoon me: "Papa, waarom krijgen we kippenvel?" 

Vrijwel direct gingen mijn gedachten naar dit boek (al ben ik niet 100% zeker dat het hierin stond): 'Permaculture Design: A Step-by-Step Guide' geschreven door Aranya. In een van de eerste hoofdstukken vertelt Aranya over de oppervlakte van een permacultuurtuin.

De theorie is de volgende: als je een A4-blad papier neemt en je legt het op tafel, heeft het de oppervlakte van een A4-blad (dit kan je vergelijken met een akker in de gangbare landbouw).

Als je echter twee A4-bladen doormidden vouwt en tegen elkaar zet, heb je op dezelfde grondoppervlakte het dubbele aan bruikbare oppervlakte. Je kan hierin verder gaan door meer vormen, hoger, lager, ondergronds uit te breiden... 

In een voedselbos worden standaard zo'n 7 lagen opgenomen in het ontwerp.

Kippenvel heeft dus de functie (denk ik) om het oppervlakte van onze huid te vergroten waardoor meer warmte opgenomen kan worden...

Kippenvel krijg ik echter ook bij andere gewaarwordingen dan koude.

Kippen in betere tijden...

Onlangs kregen we twee nieuwe bewoners op de Zoete Wei: Mia en Pia. Twee kippen van vrienden die door omstandigheden een nieuwe thuis zochten (de kippen, niet de vrienden). Aanvankelijk verliep alles voortreffelijk met Mia en Pia. Ze deden waarvoor ze gekomen waren: opkuisen. Het plan was om ze te verplaatsen iedere keer een stukje Zoete Wei opgekuist was. Helaas...

De vos die ik vorige zomer me veel plezier heb zien arriveren (toen dunde hij het konijnenbestand flink uit), sloeg toe.

Zondagochtend bleef van de kippen niet veel meer over. De draad was platgeduwd en een paar meter van het kippenpleintje lagen de overblijfselen van één van hen (waarschijnlijk werd een eerste honger ter plaatse gestild). Kippenvel bij Jan...

De natuur geeft en neemt...

Vorige zondag was er alweer een derde editie van de Permacultours (hopelijk niet de laatste!!!). Daarbij bezochten we een amateur Shiitake kwekerij en de Vereniging Aardehuis Oost-Nederland. 

Bij het zien van de prachtige aardehuis-permacultuur-woongemeenschap, kreeg ik alweer kippenvel.

Wat een prachtig project hebben die mensen daar op poten gezet! 

Voor meer info: als je op hun naam klikt in dit artikel, volg je een link.

Earthship-woningen in Olst - Nederland

 Nog een laatste gevoel waarbij de haren op mijn armen overeind komen: onlangs plaatste ik op Facebook een oproep aan vrienden om snoeiresten te doneren. Overweldigend was de reactie niet maar het doet me bijzonder veel deugd om reactie te krijgen van mensen die me met de glimlach snoei'afval' doneren. Bedankt allen!

Bamboe...

Ondertussen wordt er volop geoogst in de serre en in de groententuin (vooral ingrediënten voor passata, mediterrane sauzen, moussaka...), ik heb ook een aantal nieuwe bedden aangelegd, rechte hoeken deze keer.

Nieuwe bedjes, klaar voor het volgende voorjaar...

2020 Pesticidevrij

De grote Velt-campagne, 2020 pesticidevrij, toch nog eens onder de aandacht brengen...

Het doet me veel plezier dat ook Velt een eenduidig en duidelijk standpunt inneemt tegen het pesticidegebruik...

Het kan ook zonder! 

Laat Europa maar palaveren over het wel of niet toelaten van glyfosaat; we hebben dat echt niet nodig om gelukkig te zijn. Integendeel.

 Vele mensen kunnen zichzelf perfect wijsmaken dat ze iets niet gedaan hebben. Ik kan dat ook; onlangs werd ik geflitst door de politie: onmogelijk, ik rijd nooit te snel!

Buren, vrienden, familieleden... Ik hoor het regelmatig hoor: "Ik ben 100% biologisch, ik spuit nooit! Enkel in het voorjaar wat slakkenkorrels."
Slakkenkorrels, mierenlokdoosjes, sproeien tegen onkruid, anti-mos middel, sproeien tegen meeldauw, krulziekte op perzikken, tegen bladluizen, koolvlieg enzovoort.

ALLES van deze verdelgingsmiddelen zijn pesticiden, zelfs al staat er op de doos dat ze 'bio' zijn of '100% natuurlijk'.

Mijn vuistregel is: als je het zelf niet durft of mag eten, gebruik het dan niet. Deze producten komen allemaal in je bodem terecht (en vroeg of laat in je bord).

Als je de natuur haar gangetje laat gaan, krijg je geregeld een aangename verrassing: vorig weekend aten wij lekkere wilde oesterzwammen uit ons bosje, daar groeien ze zomaar vanzelf...

Oesterzwammen, Oost-Indische Kers, Kruiden

Dit zijn mijn bestrijdingsmiddelen:

- Combinatieteelt (brengt belagers in de war), aanplanten in gildes (planten die elkaar ondersteunen)
Meer over gildes o.a. hier: http://plantengildes.saiwala.nl/Default.asp

- Natuurlijke vijanden aantrekken: zorg voor diversiteit (zowel bio-diversiteit als diversiteit in 'tuin-biotopen'), bouw niet enkel een egelhuisje, zorg er ook voor dat de egel zich goed voelt in je tuin.

- Gedomesticeerde bestrijders (eenden en kippen in mijn geval)

Isa en Olaf

- Mulch! Mulchen houdt onkruid onder de duim, zorgt ervoor dat je bodem vochtig blijft, houdt de temperatuur van je bodem constanter, voedt de bodem en het gigantische bodem-voedsel-web.

- Heb je ondanks deze maatregelen nog last van plagen: bestrijd ze manueel.
Onkruid wieden is een aangename, contemplatieve klus; kijk er niet tegen op, kijk ernaar uit. Het helpt.
's Avonds slakken jagen met de zaklamp (niet echt mijn ding)
Zelf aaltjes kweken tegen slakken doe je zo: http://www.telegraph.co.uk/gardening/gardeningequipment/8675592/The-war-on-slugs-starts-at-home.html

Onthoud vooral dit Chinese spreekwoord:

De beste meststof voor een tuin is de schaduw van de tuinman of tuinvrouw.

Slordig in de ruimte

Het is alweer een tijdje geleden maar hier is hij weer, de moestuin - bostuinman bij wie het al eens in het honderd kan lopen...

Eerst en vooral: jullie kunnen 'de Zoete Wei' ook volgen op de Facebook pagina (meer foto's): Voedselbos - De zoete wei; ik weet het, de naam voedselbos is wat ambitieus voor  een weide met een paar spijltjes en premature boompjes, maar een voedselbos wordt het!

Een kleine innerlijke rel speelde zich eerder deze week af in mijn hoofd.
Mijn zoon en ik hebben vorige week, de dag voor zijn eerste communie, vanalles gezaaid; allemaal plantjes die neefjes en nichtjes zijn van elkaar. Het is een plezier om onze zoon bezig te zien: aarde in het potje, aandrukken, gaatje maken, zaadje erin, gaatje dichtduwen; hij doet het met het grootste plezier.
Dit hebben we gezaaid: meloenen, komkommers, pompoenen (2 of 3 soorten), patissons, courgettes (ook verschillende soorten).
Probleem: we zijn zodanig enthousiast geweest over het zaaiproces, dat we onze potjes een naam vergeten geven zijn.
Nu, een week later, staan er verschillende zaailingen al centimeters hoog en je mag er zeker van zijn dat die kereltjes bijzonder goed op elkaar lijken!

Allemaal tweelingen

Gelukkig heb ik het lege zaadzakje bij de komkommers laten zitten; vandaag heb ik ook de meloenen teruggevonden (er zat nog een zaadhuls vast aan een van hen). De meloenen en de komkommers gaan straks de serre in en ik had niet graag courgettes of pompoenen binnen gehad en meloenen buiten in de kou.

'Slordig in de ruimte' noemt mijn ma het fenomeen waar ik aan lijd. Het wordt volgens mij van vader op zoon doorgegeven...

Verder zijn mijn kleine helpertjes weer wakker geworden (kikkers, padden, spitsmuizen...).

Pad De Jaegher

Puit Slock

Familie spitsmuis: zoek er 3

Mijn allerliefste vrouw en ik hebben de serre klaargemaakt voor de zomerteelt; aardig wat werk maar alles ligt er weer netjes bij en dat is nodig want de tomaten moeten dringend de grond in.

 

De tomaten schreeuwen naar volle grond

Plattegrond

Ziezo, hier vinden jullie het meest recente ontwerp van de Zoete Wei, gedateerd: december 2015.

Zoals jullie zien, zijn enkel de bovenste begroeiings-lagen hierin uitgewerkt. Voor de permanente onderbegroeiing, heb ik nog wat tijd en een aantal observatiemomenten af te wachten.

Bij de huidige situatie (kleine spijltjes van bomen en iele struikjes), kan ik moeilijk inschatten hoe dicht de schaduwen van de kruinlaag zijn, waar ze precies vallen gedurende de dag en tijdens de verschillende seizoenen.
Ik neem aan dat de huidige waterstand en de windkracht en -richting met verloop van tijd ook aardig zullen veranderen.
Deze maand wordt nog een mengeling van wilde, vaste bloemen ingezaaid; deze zullen na verloop van tijd wijken als de schaduwen van de bomen uitbreiden.

Lente

 Het gevoel is onbeschrijfelijk: de perziken, de abrikozen en de pruimen bloeien, de bessenstruiken krijgen weer blaadjes, de jonge blaadjes van de Spaanse zuring zijn op hun lekkerst...
Overal op de zoete wei staken de voorbije maanden tulpen, narcissen en andere bloemen de kop op waarvan we dachten dat ze er niet meer waren (ondertussen staan er velen te bloeien, enkelen hebben de bloei al achter de rug). Lies en ik plantten 2 winters geleden, tijdens de bittere kou en gietende regen, meer dan 200 bloembollen van ongeveer alle voor- en najaarsbloemen die er zijn; vorig jaar waren enkel een drietal narcissen te zien. Nu staat er een verscheidenheid bloemen in bloei waarvan ik niet eens de namen ken.
De lieveheersbeestjes zijn ontwaakt en je ziet ze overal op zoek gaan naar de eerste lekkere hapjes van het jaar. Ook de slakken zijn met honderden tegelijkertijd op rooftocht. Een eendenkoppeltje heeft zijn intrek genomen in onze jonge vijver; vandaag zag ik een kikker vanonder de modder tevoorschijn komen; klaar om een vrouwtje (of een mannetje) te zoeken.
De hommels waren er natuurlijk ook dit jaar weer als de vroegste bij, sommigen lagen in de late winter hun lijfje te verwarmen in de kelk van een krokusje.


Als de natuur weer in gang schiet, doe ik dat ook. Het is een natuurlijke drift denk ik.
Tot vorige week, vulde ik mijn vrije uren nog met (o.a.) lezen.
Aanraders van deze winter zijn:
1. Geroezemoes in het gras - Dave Goulson
2. Drinking Molotov cocktails with Ghandi - Mark Boyle
3. Een klassieker waar constant in gelezen moet worden: Edible Forest Gardens - Dave Jacke

Abrikoos (Prunus armeniaca) 'Bredase'

Er zijn deze winter een paar nieuwe bomen bijgekomen (zie plantenlijstje); de voltooiing van het eindplan komt elk jaartje dichterbij.

Wat heb ik nu reeds gezaaid?
Wortelen, prei, tomaten, paprika, knolselder, uien zijn geplant, erwtjes en sluimererwtjes zijn gezaaid en reeds uitgeplant, labbonen, rode biet, snijsla, rucola, spinazie. (Misschien vergat ik nog enkele kleine rakkers, ik zie ze wel als ze de kop bovensteken).

Wat heeft zichzelf reeds gezaaid?
De drie soorten zuring, de aardperen heb ik een stuk ondergronds laten zitten (ik hoop dat ze de winter overleefden), goudsbloem (er staan er zelf al een paar in bloei op de meest beschutte plekjes), komkommerkruid, raapsteeltjes, rode tuinmelde (de moestuin staat er vol van, we zullen veel jonge tuinmelde in de sla kunnen mengen).
Waarschijnlijk nog vele anderen maar die houden zich nog koest tot het wat warmer wordt.

Wat staat er nog?
Zelfgezaaide kropsla in de serre (héél plezant, geen werk aan gehad en dit jaar al van januari kropsla kunnen eten).
De rabarber die ik tot mijn grote verbazing succesvol gezaaid heb vorig jaar (18 plantjes!!!), de nine-star-perenial broccoli (staat momenteel te bloeien dus kunnen we roosjes oogsten), kardoen, bosaardbeien, zeebiet, de kruiden (onze munt is van plan om dit jaar de hele kruidentuin te veroveren - onze rum staat reeds gekoeld ;) ), kleine pimpernel...
In de serre staat de paksoi hoog opgeschoten, hij is uitbundig aan het bloeien. Ik hoop er nog zaden van te kunnen oogsten voor de tomaten en paprika's de serre in moeten.
Ook de winterpostelein, de opgeschoten veldsla en de rest van de platte peterselie staan er uiteraard nog.

Eerlijk gezegd was ik bezorgd dat enkele nieuwe planten van vorig jaar de winter niet zouden overleven; ze hebben allen knopjes, blaadjes, bloemetjes of nieuwe scheuten. Allen behalve de aardbeiboom, die heeft er lang goed uitgezien maar de nachtvorst heeft een paar weken te lang aangehouden. Ik wacht nog even af om te oordelen of hij het wel dan niet zal halen.

Met een beetje geluk kan ik binnenkort dus alle foto's in de plantenlijst vervangen door de foto's van onze plantjes.

Groene groeten van een gelukkige 'permanaut'

Uitwerking éénjarige bedden

Na een veel te lange periode van fysieke inactiviteit, vliegen we er deze week weer volop tegenaan.

Het plan voor onze moestuin met éénjarige gewassen (lees: klassieke groenten) is er.

Eerlijk gezegd moet ik toegeven dat ik nogal een haat-liefde-verhouding heb met eenjarige groenten.

Dit pleit in hun voordeel: 

1. Eenjarige (en tweejarige) groenten zijn lekker. Verschillende professionele en hobby telers hebben tijdens de laatste 100 jaar en meer, allerlei variëteiten ontwikkeld op basis van smaak, bladtextuur, ziekteresistentie... Vele soorten zijn dan ook smakelijker en/of malser dan de natuurlijke oervorm waaruit ze ontstaan zijn. Uiteraard is het gegeven smaak voor discussie vatbaar (zie een van de volgende posts).

2. Eenjarige groenten groeien snel, leveren relatief veel oogst in de korte tijdspanne van hun leven (enkele maanden of zelf weken).

Dit pleit in hun nadeel:

1. Onze klassieke groenten hebben over het algemeen véél honger. Omdat ze zo snel groeien en mooie, grote en smakelijke bladeren (vb. spinazie of kolen), knollen (vb. raapjes, rode biet, wortel) of vruchten (zoals tomaten, komkommers, courgette) moeten vormen, eisen velen een enorme hoeveelheid aan voedingsstoffen van de bodem. Ik hou er niet van om externe inputs in de tuin te stoppen. Dit strookt niet met mijn filosofie van een leven met zoveel mogelijk gesloten kringlopen.

Een eenjarige moestuin put de bodem uit indien er geen compost aan de bodem toegevoegd wordt.

2. Eenjarige groenten zijn naar mijn ervaring gevoeliger voor plagen; de oorzaak hiervan is volgens mij de decennia lange teelt naar rassen die ofwel (in het geval van hobbytuinders) een goede smaak hebben ofwel (in het geval van professionele tuinders) een grote opbrengst hebben.

Voor enkele gewassen werd ook geteeld naar ziekteresistentie (tegen vb. aardappelziekte).

Plagen worden te vaak aanzien als een vervelend neveneffect dat opgelost kan worden dmv een al dan niet preventieve behandeling met pesticiden. Er bestaat voor iedere plaag wel een chemische 'oplossing'. 

Conclusie: ik kweek nog eenjarige groenten omdat ik het plezant vind en ik eet ze graag. Wel een kleine kanttekening: ik kweek nog véél meer vaste groenten, die groeien vanzelf, zaaien zichzelf vrolijk uit of 'wandelen' parmantig door de tuin (Egyptische ui). Het geeft me ook veel voldoening om wat langer te mogen wachten om enkele van deze te kunnen proeven.

De indeling dus. Je ziet het op de foto's, ik heb gekozen voor 10 bedden, +/- 20cm verhoogd. De foto's tonen denk ik alles.

Leuk werkje hoor, wilgentenen vlechten, het gaat snel vooruit en levert een prachtig natuurlijk resultaat. Ik post later de foto's van het afgewerkte stukje.